Δίαιτα των μονάδων. Αδυνατίζοντας μετρώντας μονάδες!

Spread the love

Οι εναλλακτικές δίαιτες που επικρατούν τα τελευταία χρόνια (βλ. Express Diets), όπως έχει αναφερθεί, μας μονοπωλούν το ενδιαφέρον και αποκτούν όλο και μεγαλύτερο κοινό. Οι πληροφορίες μας βομβαρδίζουν καθημερινά και συχνά ακόμα και οι επαγγελματίες νιώθουμε ότι μένουμε πίσω όσον αφορά τα τελευταία δεδομένα και τις νέες τάσεις της «μόδας» στις δίαιτες. Μία από αυτές λοιπόν, είναι και η λεγόμενη «Δίαιτα των μονάδων» ή αλλιώς «Points diet».

Τι είναι η Δίαιτα των μονάδων;

Η αναζήτηση πληροφοριών για τη δίαιτα των μονάδων ήταν δύσκολη και ο λόγος είναι ότι δεν υπάρχουν ξεκάθαρες πληροφορίες που να προσδιορίζουν την προέλευσή της. Κάποιες πληροφορίες παραπέμπουν στην εταιρία Weight Watchers (Barnett, M., 2018), η οποία είναι πολύ γνωστή στην Αμερική και έχει έρθει και στην Ελλάδα, ενώ άλλες παραπέμπουν στην εταιρία Jigsaw Slimming, η οποία είναι λιγότερο γνωστή. Και οι δύο αυτές εταιρίες προτείνουν μία τακτική κατά την οποία οι διαιτώμενοι μετράνε μονάδες. Κάθε τρόφιμο έχει συγκεκριμένες μονάδες και ο καθένας έχει το δικαίωμα, ανάλογα με τις μονάδες που δικαιούται την ημέρα, να φάει όποιο τρόφιμο θέλει, από όποια ομάδα τροφίμων θέλει, αρκεί να μην ξεπεράσει αυτές που δικαιούται μέσα στη μέρα. Οι μονάδες υπολογίζονται με βάση με τα κιλά που θέλει να χάσει κάποιος ή με βάση τα κιλά που είναι και στα οποία θέλει να διατηρηθεί. Όσο μεγαλύτερη η επιθυμητή απώλεια, τόσο λιγότερες οι μονάδες που μου επιτρέπει να καταλώσω η δίαιτα των μονάδων.Ωστόσο, και οι δύο αυτές δίαιτες εμφανίζονται σε σχετικές αναζητήσεις και μάλιστα για τη Weight Watchers έχουν γίνει μέχρι και έρευνες (Ahern, A. L., et al., 2011). Η Δίαιτα των μονάδων που θα εξετάσουμε στο παρόν άρθρο μοιάζει να είναι μία μίξη των δύο παραπάνω και να λειτουργεί με παρόμοιο τρόπο, αλλά δεν υπάρχει καμία πηγή, είτε ξένη είτε ελληνική, που να προσδιορίζει πώς δημιουργήθηκε, από ποιον και πώς ήρθε στην Ελλάδα.

Πώς λειτουργεί η Δίαιτα των μονάδων;

Όπως προαναφέρθηκε, κάθε τρόφιμο στη δίαιτα των μονάδων αντιστοιχεί σε κάποιες μονάδες και ο διαιτώμενος δικαιούται συγκεκριμένο αριθμό μονάδων μέσα στη μέρα. Το κάθε τρόφιμο έχει συγκεκριμένες μονάδες ανάλογα με το μακροθρεπτικά του συστατικά (υδατάνθρακες, πρωτεΐνη, λίπος), τις φυτικές ίνες και τις συνολικές θερμίδες, ωστόσο, με βάση το συγγραφέα, αξιολογείται το λίπος πιο πολύ από όλα τα μακροθρεπτικά. Φαίνεται πως τα τρόφιμα με πολλά λιπαρά έχουν περισσότερους πόντους σε σύγκριση με τα τρόφιμα που περιέχον φυτικές ίνες. Η λογική αυτή θυμίζει το να μετράμε θερμίδες, ωστόσο εστιάζουν πιο πολύ στην περιεκτικότητα του λίπους και των φυτικών ινών (Troup, C., MD, 2022).

Ποια τρόφιμα περιλαμβάνει η Δίαιτα των μονάδων και πόσες μονάδες έχουν;

Ο παρακάτω πίνακας παρουσιάζει την αντιστοίχιση των μονάδων με τα τρόφιμα:

0 – 2 Μονάδες	2 – 4 Μονάδες	4 – 6 Μονάδες
Φρούτα: 0 μονάδες	1 μερίδα ζυμαρικά: 2 μονάδες	1 παγωτό: 4 μονάδες
Λαχανικά (όλα): 0 μονάδες	1 αυγό: 2 μονάδες	Κατεψυγμένο ρύζι: 4 μονάδες
Μέλι: 0,5 μονάδες	Αμύγδαλα: 2 μονάδες	Πίτσα: 4,5 μονάδες
Σταφύλια: 1 μονάδα	1 ποτήρι γάλα με 1,5% λιπαρά: 2 μονάδες	Πουρές πατάτας: 6 μονάδες
Τρεις φέτες ζαμπόν: 1 μονάδα	Πατέ: 2 μονάδες	Ρωσική σαλάτα: 7 μονάδες
1 μπισκότο: 1 μονάδα	1 ποτήρι κρασί: 2 μονάδες	Μοσχαρίσιο κρέας: 8 μονάδες
Βούτυρο: 1 μονάδα	Πατάτες: 2 μονάδες
Αρακάς: 1 μονάδα	1 μερίδα μπακαλιάρου: 2 μονάδες
Μαγιονέζα light: 1 μονάδα	Γλυκό βανίλια: 2 μονάδες
1 κούπα σοκολάτα γάλακτος: 1 μονάδα	Μπανάνα: 2 μονάδες
Γιαούρτι χαμηλών λιπαρών: 1,5 μονάδα	Κροκέτες κοτόπουλου: 2 μονάδες
Μύδια: 1,5 μονάδα	1 μερίδα φακές: 2,5 μονάδες
Τυρί χαμηλών λιπαρών: 1,5 μονάδα	1 κουτάκι τόνου: 2,5 μονάδες
	1 σάντουιτς με γαλοπούλα: 3 μονάδες
Troup, C., MD (2022)

Η λογική που θέλει να περάσει ο δημιουργός της, με τη δίαιτα των μονάδων, είναι ότι τα φαγητά με τις λιγότερες μονάδες διατηρούν απλά την ικανοποίηση του διαιτώμενου, ενώ αυτά με τις υψηλότερες τον χορταίνουν. Με βάση τις οδηγίες της δίαιτας, οι περισσότερες μονάδες αντιστοιχούν σε τρόφιμα με υψηλότερα λιπαρά και επεξεργασμένους υδατάνθρακες, ενώ οι λιγότερες αντιστοιχούν σε τρόφιμα όπως φρούτα, λαχανικά, κρέας και γάλα χαμηλών λιπαρών. Φυσικά δε βλέπουμε να επισημαίνεται σχεδόν καμία ποσότητα, οι επιλογές οι οποίες είναι στη λίστα είναι πολύ περιοριστικές, δεν αναφέρεται πουθενά ο τρόπος μαγειρέματος των συγκεκριμένων φαγητών, καθώς και πόσα γεύματα δικαιούμαστε μέσα στην ημέρα και τι να περιλαμβάνουν αυτά. Ωστόσο και πάλι, δεν υπάρχει κανένα επιστημονικό υπόβαθρο από πίσω, καμία πηγή και καμία παραπομπή που να αποδεικνύει το σκεπτικό πίσω από αυτό το πλάνο της δίαιτας των μονάδων (Troup, C., MD, 2022).

Πώς καθορίζει η Δίαιτα των μονάδων πόσες μονάδες δικαιούται το κάθε άτομο;

Για τον υπολογισμό των ημερήσιων μονάδων που δικαιούται ο διαιτώμενος λαμβάνονται υπόψιν 6 παράγοντες:

Το φύλο. Οι γυναίκες δικαιούνται 7 μονάδες, ενώ οι άντρες 15.
Η ηλικία. Στον παραπάνω αριθμό προστίθενται ακόμα 5 μονάδες αν η ηλικία του διαιτώμενου είναι μεταξύ 18 έως 20 ετών, 4 μονάδες εάν είναι μεταξύ 21 και 35 ετών, 3 μονάδες εάν είναι μεταξύ 36 και 50 ετών, 2 μονάδες εάν είναι μεταξύ 51 και 65 ετών και τέλος, 1 μόλις μονάδα εάν είναι άνω των 65 ετών.
Το βάρος. Οι υπολογισμοί ξεκινάνε στα 56 κιλά με 5 μονάδες και για κάθε 10 κιλά, πάνω από τα 56, προστίθενται άλλες 5 μονάδες.
Το ύψος. Για ύψος μικρότερο του 160 cm, προστίθενται 1 μονάδα, ενώ για ύψος άνω του 160 cm, προστίθενται 2 μονάδες.
Η φυσική δραστηριότητα. Τα άτομα τα οποία έχουν καθιστική ζωή δε δικαιούνται καθόλου μονάδες, τα άτομα τα οποία έχουν αρκετή ώρα ορθοστασίας στη δουλειά δικαιούνται 2 μονάδες, τα άτομα που έχουν μέτρια σωματική δραστηριότητα δικαιούνται 4 μονάδες και τέλος, τα άτομα με έντονη σωματική δραστηριότητα δικαιούνται 6 μονάδες.
Ο στόχος. Για διατήρηση του βάρους προσθέτουμε 4 μονάδες, ενώ για απώλεια δεν προσθέτουμε καθόλου μονάδες.

Για παράδειγμα, μία κοπέλα (7 μονάδες) 19 ετών (5 μονάδες), 56 κιλών (5 μονάδες), ύψους 162 cm (2 μονάδες), με μέτρια σωματική δραστηριότητα (4 μονάδες) και στόχο να διατηρήσει τα κιλά της (4 μονάδες), δικαιούται μέσα στη μέρα 27 μονάδες. Οι 27 αυτές μονάδες, πάντα σύμφωνα με την παραπάνω λίστα, μπορεί να αντιστοιχούν, για παράδειγμα, σε 1 σάντουιτς με γαλοπούλα για πρωινό, 1 μερίδα ζυμαρικά με 1 κουτάκι τόνου και 1 ποτήρι κρασί για μεσημεριανό, 1 πίτσα με ρωσική σαλάτα για βραδινό και ενδιάμεσα αμύγδαλα, μπανάνα, γιαούρτι χαμηλών λιπαρών.

Στο σημείο αυτό σημειώνεται ότι ο αριθμός των μονάδων μπορεί να ποικίλλει, είναι εφικτό να προστεθούν και άλλες μονάδες μέσα στο πρόγραμμα σε περίπτωση που αλλάξει κάποιος παράγοντας, όπως η φυσική δραστηριότητα, ενώ ο συγγραφέας δίνει τη δυνατότητα να προστεθούν στο πρόγραμμα 35 μονάδες έξτρα, 5 για κάθε μέρα της εβδομάδας, σε περίπτωση που κάποιος έχει κάποια ειδική περίσταση, όπως γενέθλια, γιορτή, κλπ. (Troup, C., MD, 2022).

Φυσικά οι υπολογισμοί με βάση τα παραπάνω δεδομένα μπορεί να μπερδέψουν τον αναγνώστη καθώς δεν προσδιορίζεται τι ορίζεται χαμηλή, μέτρια και υψηλή φυσική δραστηριότητα, δεν προσδιορίζεται σε ποιους απευθύνεται και εάν ελλοχεύει κάποιος κίνδυνος σε περίπτωση που ακολουθηθεί από άτομα τα οποία έχουν οποιοδήποτε θέμα υγείας, ακόμα και κάποια έλλειψη βιταμινών.

Μετρώντας μονάδες στη δίαιτα των μονάδων μπορούμε να χάσουμε βάρος σωστά;

Η απάντηση είναι όχι. Κοιτώντας τον πίνακα με τις επιλογές φαγητών που μας δίνονται το πρώτο πράγμα που παρατηρούμε είναι ότι υπάρχουν υπερβολικά περιορισμένες επιλογές. Σίγουρα, θα αναπτύσσονται και άλλες λίστες, καθώς ο συγκεκριμένος τύπος δίαιτας αποκτάει όλο και περισσότερο κοινό (Tahreem, A., et al., 2022), όμως η βάση θα παραμένει η ίδια και οι επιλογές δε θα είναι ποτέ ποικίλες. Οι λίγες αυτές επιλογές μας οδηγούν σε περιορισμένες συνταγές και τρόφιμα, γεγονός που σημαίνει ότι ο εκάστοτε διαιτώμενος θα πρέπει να αλλάξει τελείως τις διατροφικές του συνήθειες και να τις αντικαταστήσει με τις «υγιεινές» που προτείνονται στον παραπάνω πίνακα. Όμως χωρίς διατροφική εκπαίδευση και συμβουλευτική (Baute, V., et al., 2018), ο διαιτώμενος ακόμα και να τολμήσει οποιαδήποτε αλλαγή, σύντομα θα γυρίσει στις παλιές του διατροφικές συνήθειες και επιλογές. Στην προκειμένη περίπτωση, ακόμα και να αλλάξει το διατροφικό του πλάνο, σίγουρα οι διατροφικές συνήθειες που προτείνονται δεν είναι «υγιεινές», ούτε καθορισμένες με βάση τα δικά του θέλω.

Άλλο ένα μελανό σημείο στη δίαιτα των μονάδων που πρέπει να τονιστεί είναι ότι καθώς δεν αναφέρεται πουθενά ο τρόπος μαγειρέματος, θα μπορεί να μαγειρεύει όπως εκείνος επιλέξει, δηλαδή ακόμα και να τηγανίσει, με όσο και όποιο λάδι θέλει εκείνος. Και φυσικά, επειδή ειδικά στην αρχή θα πεινάει ακολουθώντας τον παραπάνω οδηγό, θα επιλέξει να φάει τρόφιμα τα οποία έχουν μηδενικές μονάδες, όπως είναι τα φρούτα και τα λαχανικά, ή και τρόφιμα με χαμηλότερες μονάδες, όπως είναι τα σταφύλια, τα οποία τα ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα φρούτα και μπισκότα, χωρίς να προσδιορίζει για τι τύπο μπισκότων μιλάμε. Στην ουσία ο διαιτώμενος θα έχει στα χέρια του έναν οδηγό που θα του επιτρέπει να τρώει άφθονα φρούτα και λαχανικά και σε λιγότερο βαθμό τρόφιμα όπως μπισκότα, βούτυρο, μαγιονέζα light και σοκολάτα, επειδή έχουν μία μόλις μονάδα, τα οποία όμως έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά. Να τονιστεί πως τα κορεσμένα λιπαρά θέλουμε να τα αντικαθιστούμε όσο το δυνατόν περισσότερο με πολυακόρεστα και μονοακόρεστα λιπαρά, τα οποία συνδέονται με τα καρδιαγγειακά νοσήματα και την προστασία τους (Jain, A. P., et al., 2015).

Μία μονάδα ή καμία μονάδα ισούται με μηδενικές θερμίδες;

Σε καμία περίπτωση. Ο συγγραφέας της, στη Δίαιτα των μονάδων, ξεχωρίζει τα τρόφιμα με βάση το λίπος. Ωστόσο, αυτός ο διαχωρισμός δεν ταιριάζει, καθώς ακόμα και τα τρόφιμα που θεωρητικά δεν έχουν πολλές μονάδες (π.χ. βούτυρο), ανήκουν στην ομάδα του λίπους, με βάση τα ισοδύναμα των τροφίμων (Holler H. J., 1991). Άρα θα μπορούσε ο διαιτώμενος να τρώει θεωρητικά άφθονο βούτυρο και να μείνει χαμηλά στις προτεινόμενες μονάδες της ημέρας. Στην πράξη όμως αυτό δεν ισχύει καθώς δεν υπάρχουν «τρόφιμα αρνητικών θερμίδων». Όλα τα τρόφιμα περιέχουν θερμίδες, άλλα περισσότερες και άλλα λιγότερες. Ο συγγραφέας προσπαθεί εσκεμμένα να μπερδέψει τους αναγνώστες δαιμονοποιώντας κάποιες ομάδες τροφίμων, ώστε στο μυαλό του ο διαιτώμενος να πιστέψει ότι είναι «κακές» και πρέπει να τις αποκλείσει άμεσα από τη διατροφή του. Κάτι τέτοιο φυσικά και δεν ισχύει, στόχος κάθε σωστού διατροφικού προγράμματος είναι να υπάρχει ποικιλία και ισορροπία.

Είναι επικίνδυνη η Δίαιτα των μονάδων;

Η Δίαιτα των μονάδων θα μπορούσε να θεωρηθεί δυνητικά επικίνδυνη. Αυτό συμβαίνει γιατί όπως προαναφέρθηκε, δεν προσδιορίζεται πουθενά από ποια άτομα μπορεί να ακολουθείται, είτε είναι υγιείς, είτε έχουν κάποιο θέμα υγείας. Επίσης, οι μονάδες που αντιστοιχούν είναι υπερβολικά λίγες και πρέπει να καταναλώνονται με βάση ένα πολύ περιοριστικό μενού, με αποτέλεσμα το άτομο να πεινάει και να μην καταναλώνει ολοκληρωμένα γεύματα.

Όπως έχει αναφερθεί σε προηγούμενο άρθρο (βλ. Express Diets), το καθημερινό διαιτολόγιό μας πρέπει να ακολουθεί τη λογική του MyPlate και να περιλαμβάνει όλες τις ομάδες τροφίμων (Jia SS., et al., 2022).

Μία τέτοια δίαιτα, σα τη δίαιτα των μονάδων, θα έχει ως αποτέλεσμα να μην καταναλώνονται ολοκληρωμένα γεύματα, καθώς κύριο μέλημα θα αποτελούν οι μονάδες που πρέπει να καταναλωθούν και έτσι δε θα λαμβάνονται τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά που χρειαζόμαστε καθημερινά (Chen, Y., et al., 2018) και ακόμα και τα συστατικά που θα λαμβάνουμε μέσω της διατροφής ίσως να μην είναι από τις επιθυμητές πηγές (π.χ. κορεσμένα λιπαρά από παγωτό και όχι μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά από ελαιόλαδο).

Συμπερασματικά

Πολλοί πιστεύουν ότι για να χάσει κάποιος βάρος πρέπει να ακολουθεί περιοριστικές δίαιτες, να πεινάει, να μην έχει νόστιμες και υγιεινές επιλογές στο πιάτο του και γενικά να ακολουθεί πλάνα που είναι φτιαγμένα για όλους τους άλλους, εκτός από τον ίδιο. Ένα διατροφικό πλάνο θεωρείται σωστό όταν είναι φτιαγμένο για εμάς. Στόχος μας είναι η Διατροφή και όχι η Δίαιτα. Η λέξη «Διατροφή» αναφέρεται στην ποιότητα του ίδιου του φαγητού. Η διατροφή είναι η τροφή που χρειάζεται να καταναλώνει καθημερινά το σώμα μας για να λειτουργεί βέλτιστα. Αυτό περιλαμβάνει σύνθετους υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, υγιή λίπη και φυτικές ίνες. Χρειαζόμαστε αυτές τις τροφές σε ισορροπημένη ποσότητα και ιδανικά, από τις πιο ποιοτικές και καλές δυνατές πηγές. Αντιθέτως η λέξη «Δίαιτα» αναφέρεται σε περιορισμούς και μείωση ή και εξάλειψη ορισμένων ομάδων τροφίμων από την καθημερινότητά μας (Zohoori F. V., 2020).

Ένας μέσος άνθρωπος ακολουθώντας τη δίαιτα των μονάδων θα αποκλείσει σημαντικές ομάδες τροφίμων και θα συμπεριλάβει τρόφιμα λιγότερο υγιεινά. Θα πρέπει να καταναλώνει καθημερινά συγκεκριμένο αριθμό μονάδων με τον οποίο πιθανώς θα πεινάει και θα χάνει απαραίτητα θρεπτικά συστατικά. Γενικά, η Δίαιτα των μονάδων είναι μία δίαιτα η οποία κατά πάσα πιθανότητα δε θα μας βοηθήσει να χάσουμε βάρος, αλλά ακόμα και αυτό να γίνει, το αποτέλεσμα θα είναι παροδικό. Σκοπός όποιας δίαιτας ή διατροφής και να ακολουθήσουμε είναι να λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά. Συνεπώς, όπως και με άλλες ανορθόδοξες δίαιτες έτσι και η δίαιτα των μονάδων, δε θα φέρει μακροπρόθεσμα το αποτέλεσμα που υπόσχεται.